Επί χρόνια ολόκληρα η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και πιο πριν ως αντιπολίτευση, παρουσίαζαν τα μνημόνια και την κλιμάκωση της αντεργατικής επίθεσης μέσα στα χρόνια της κρίσης, ως μια… «παρέκκλιση» από το «ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο» της ΕΕ, καλώντας σε συστράτευση προκειμένου η Ελλάδα να επανέλθει στην «ευρωπαϊκή κανονικότητα».
Σήμερα, μπροστά στις ευρωεκλογές, και καθώς το παραπάνω κάλπικο αφήγημα ξηλώνεται όλο και περισσότερο από την πραγματικότητα που βιώνουν οι εργαζόμενοι σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ο ΣΥΡΙΖΑ λανσάρει το αντίστοιχα απατηλό αφήγημα του «προοδευτικού μετώπου» σε Ελλάδα και Ευρώπη, που θα αποτελέσει τάχα το αντίπαλο δέος στην «άνοδο του νεοφιλελευθερισμού και της ακροδεξιάς» και θα εγγυηθεί τα δικαιώματα των εργαζομένων.
Και στις δύο περιπτώσεις, η κυβέρνηση, όπως και όλα τα επιτελεία του κεφαλαίου, κρύβουν τον ταξικό χαρακτήρα της αντεργατικής επίθεσης, το γεγονός ότι η ΕΕ έχει πρωτοστατήσει στη χάραξη και την προώθησή της πολύ πριν το ξέσπασμα της καπιταλιστικής κρίσης, ακριβώς γιατί η ΕΕ αποτελεί ένωση που εκφράζει τα συμφέροντα μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων. Το χτύπημα των δικαιωμάτων των εργαζομένων, η ένταση της εκμετάλλευσης είναι συστατικά στοιχεία της ΕΕ για τη διασφάλιση της κερδοφορίας και της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών μονοπωλίων.
Οι αντεργατικές κατευθύνσεις πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε η σημερινή ζούγκλα
Τα κείμενα της ΕΕ, οι Οδηγίες που έχει εκπονήσει, χαράσσοντας τις κατευθυντήριες γραμμές για τη λήψη αντεργατικών πολιτικών στο σύνολο των κρατών – μελών της, επιβεβαιώνουν τα παραπάνω στο ακέραιο.
- Το 2000, στο πλαίσιο της Συνθήκης του Μάαστριχτ από το 1992, την οποία ο τότε ΣΥΝ, πρόγονος του ΣΥΡΙΖΑ, στήριξε με χέρια και με πόδια, υιοθετείται από την ΕΕ η Στρατηγική της Λισαβόνας, που έβαζε στόχο η ΕΕ «να γίνει η ανταγωνιστικότερη και δυναμικότερη οικονομία της γνώσης ανά την υφήλιο». Η Στρατηγική της Λισαβόνας σήμανε την έναρξη ενός νέου γύρου επίθεσης σε βάρος των εργαζομένων και συνεχίστηκε μετά το 2010, με την υιοθέτηση της νέας στρατηγικής «Ευρώπη 2020», δείχνοντας ότι τα αντεργατικά μέτρα των τελευταίων ετών έχουν σχεδιαστεί πολύ πριν την καπιταλιστική κρίση.
- Το 2001, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στη Στοκχόλμη ζήτησε να καταρτιστεί έκθεση στο πλαίσιο της Στρατηγικής της Λισαβόνας, για «να προωθηθεί η παράταση του ενεργού επαγγελματικού βίου».
- Στις Βρυξέλλες, το 2004, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έγινε ακόμα πιο κατηγορηματικό: «Η προσαρμοστικότητα απαιτεί μείωση (…) του μη μισθολογικού κόστους της εργασίας, καλύτερη αντιστοιχία μισθού προς παραγωγικότητα και προώθηση των ευέλικτων μορφών εργασίας (…). Η παραμονή των πιο ηλικιωμένων εργαζομένων στην εργασία απαιτεί τα σωστά νομικά και οικονομικά κίνητρα».
- Το 2007, σε ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, σημειωνόταν ότι «για να επιτευχθούν οι στόχοι της Λισαβόνας για περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας, χρειάζονται νέες μορφές ευελιξίας και ασφάλειας (…). Γι’ αυτό απαιτούνται πολιτικές που θα καλύπτουν ταυτόχρονα την ευελιξία των αγορών εργασίας, την οργάνωση της εργασίας και τις εργασιακές σχέσεις».
- Το 2010, η Ευρωπαϊκή Ένωση διαμορφώνει την «Ατζέντα για νέες δεξιότητες και θέσεις εργασίας: Ευρωπαϊκή συμβολή για την πλήρη απασχόληση», μια από τις βασικές κατευθύνσεις της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Σε αυτή επιβεβαιώνεται ότι στον καπιταλιστικό δρόμο ανάπτυξης, η αύξηση της απασχόλησης είναι συνώνυμη με τη μεγαλύτερη «ευελιξία» στην αγορά εργασίας, το χτύπημα των Συλλογικών Συμβάσεων και τη διάλυση της Κοινωνικής Ασφάλισης. Σημειώνεται σχετικά: «Οι πολιτικές ευελιξίας με ασφάλεια είναι το καλύτερο μέσο εκσυχρονισμού των αγορών εργασίας». Για την ενίσχυσή της, προτάσσεται η «αποκέντρωση των συλλογικών διαπραγματεύσεων ή η αναθεώρηση των υφιστάμενων συμβατικών ρυθμίσεων. Ενώ σε μερικές περιπτώσεις ενδέχεται να χρειαστεί μεγαλύτερη συμβατική “ποικιλία” για την αντιμετώπιση των εδαφικών και τομεακών ιδιαιτεροτήτων». Η Ατζέντα περιέγραφε αυτό που βίωσαν τα τελευταία χρόνια οι εργαζόμενοι και στην Ελλάδα, την κατάργηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων, τον καθορισμό των όρων εργασίας μέσω ατομικών ή και τοπικών συμφωνιών με τους εργοδότες.
- Τα τελευταία τρία χρόνια, η Ευρωπαϊκή Ένωση διαφημίζει τον περιβόητο «Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων», που ουσιαστικά αποτελεί έναν μηχανισμό ελέγχου, καταγραφής και διαμόρφωσης κοινών αντεργατικών πολιτικών που συμβάλλουν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των μονοπωλίων της ΕΕ. Δεν μιλά για δικαιώματα αλλά για «ευκαιρίες», δεν μιλά για μόνιμη και σταθερή δουλειά αλλά για «προσαρμόσιμη απασχόληση».
Ντιρεκτίβες για το ξεχαρβάλωμα του χρόνου εργασίας
Σε όλη αυτήν την περίοδο, οι στόχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκφράστηκαν και μέσα από την υιοθέτηση Οδηγιών που αφορούν στις εργασιακές σχέσεις.
Μια από αυτές είναι η Οδηγία 2033/88 για την οργάνωση του χρόνου εργασίας, με την οποία η εργοδοσία μπορεί να αναγκάσει τους εργαζόμενους να δουλεύουν μέχρι και 12 μέρες συνεχόμενα χωρίς ξεκούραση. Προβλέπει ότι «τα κράτη – μέλη θεσπίζουν αναγκαία μέτρα ώστε κάθε εργαζόμενος να διαθέτει, ανά περίοδο επτά ημερών, μια ελάχιστη περίοδο ανάπαυσης 24 ωρών», ωστόσο ως περίοδο αναφοράς ορίζει τις 14 μέρες. Πάνω σε αυτή την Οδηγία πάτησε το Δικαστήριο της ΕΕ, για να βγάλει το 2017 απόφαση που επιτρέπει τη συνεχόμενη εργασία ακόμα και για 12 μέρες χωρίς ανάπαυση για τους εργαζόμενους που δουλεύουν 6 μέρες τη βδομάδα ή για 10 μέρες χωρίς ανάπαυση για τους εργαζόμενους που δουλεύουν 5 μέρες τη βδομάδα. Χαρακτηριστικός είναι ο τίτλος σχετικού δελτίου Τύπου του Δικαστηρίου της ΕΕ για την απόφαση: «Η εβδομαδιαία ανάπαυση εργαζομένων δεν πρέπει να χορηγείται υποχρεωτικά τη μέρα που έπεται έξι συνεχόμενων ημερών εργασίας»!
Ο μόνος περιορισμός στο πόσες ώρες θα δουλεύουν καθημερινά οι εργάτες είναι υποτίθεται οι 11 ώρες ημερήσιας υποχρεωτικής ανάπαυσης. Όμως, αυτός ο περιορισμός καταντά κενό γράμμα, αφού η Οδηγία περιέχει «εξαιρέσεις» που επιτρέπουν λιγότερες ώρες ανάπαυσης και αφορούν σε κλάδους όπου απασχολούνται μεγάλες μάζες εργαζομένων (γιατροί, ύδρευση, ηλεκτρισμός, βιομηχανία, ναυτιλία, φύλαξη, γεωργία, τουρισμός, ταχυδρομεία κ.ά.).
Στο πλαίσιο αυτής της Οδηγίας, οι κυβερνήσεις ΝΔ – ΠΑΣΟΚ – ΣΥΡΙΖΑ ενίσχυσαν το αντεργατικό οπλοστάσιο που επιτρέπει στους εργοδότες να επιβάλουν ωράρια εργασίας – λάστιχο, όπως αυτοί θέλουν. Χαρακτηριστικά, το 2017 η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, που τάχα αναγνωρίζει το θεμελιώδες δικαίωμα του 8ωρου, ψήφισε το νόμο 4498 για να εναρμονίσει το ελληνικό Δίκαιο με τη συγκεκριμένη Οδηγία ως προς την οργάνωση του χρόνου εργασίας των νοσοκομειακών γιατρών. Ταυτόχρονα, διατήρησε στο ακέραιο το νόμο 3986/2011 που χτυπά το 8ωρο, ορίζοντας τρόπους «διευθέτησης» του χρόνου εργασίας.
Ακόμα, για την αποτελεσματικότερη και πιο φτηνή οργάνωση του χρόνου εργασίας οι ίδιες κυβερνήσεις έχουν φροντίσει με αλλεπάλληλους νόμους να μειώνουν τις αποζημιώσεις που αφορούν στην υπερεργασία και υπερωρία. Χαρακτηριστικό είναι ότι η προσαύξηση για τις παράνομες υπερωρίες ήταν 250% και τώρα είναι μόλις 80% και πάντα αν και εφόσον διαπιστωθεί ότι γίνονται από τους ανύπαρκτους ελέγχους των αρμόδιων υπηρεσιών του αστικού κράτους…
Μια άλλη Οδηγία που αφορά στις εργασιακές σχέσεις είναι η 1999/70/ΕΚ, που παρά τους λεκτικούς ακροβατισμούς δείχνει ότι στόχος ήταν και είναι η πιο «ευέλικτη» οργάνωση του χρόνου εργασίας σε βάρος του δικαιώματος στη μόνιμη, σταθερή και με πλήρη δικαιώματα εργασία. Οι αρχές που την πλαισιώνουν και περιγράφονται με σαφήνεια είναι «η αύξηση σε ένταση της απασχόλησης στα πλαίσια της ανάπτυξης κυρίως μέσω ελαστικότερης οργάνωσης της εργασίας», με σκοπό «να γίνουν οι επιχειρήσεις παραγωγικές και ανταγωνιστικές». Τα περί αποφυγής κατάχρησης των συμβάσεων ορισμένου χρόνου είναι για να χαϊδέψουν τα αυτιά, αφού στην ίδια Οδηγία όχι μόνο δεν απαγορεύονται τέτοιου είδους συμβάσεις, αλλά και δεν προβλέπεται πουθενά η μετατροπή τους σε συμβάσεις αορίστου χρόνου.
Με τη βούλα της ΕΕ τα «δουλεμπορικά»
Μια ακόμα Οδηγία είναι η 2008/104/ΕΚ, συνέχεια παλαιότερων Οδηγιών και κατευθυντήριων γραμμών της ΕΕ, για την προώθηση των εταιρειών «ενοικίασης εργαζομένων». Και με αυτή την Οδηγία στόχος είναι η ενίσχυση της «ευελιξίας» στην αγορά εργασίας και γι’ αυτό απαγορεύει τα όποια εμπόδια στη δράση των εταιρειών «ενοικίασης» των εργαζομένων.
Μια απλή ματιά στην εξέλιξη των νομοθετικών παρεμβάσεων επιβεβαιώνει ότι οι κυβερνήσεις ΝΔ – ΠΑΣΟΚ – ΣΥΡΙΖΑ σε κάθε τους νομοθετικό βήμα «απελευθέρωσαν» όλο και περισσότερο τη δράση των εταιρειών και των γραφείων αυτών (ΕΠΑ και ΙΓΕΕ), διευκολύνουν την «ενοικίαση» εργατών, κλιμακώνουν την επίθεση ενάντια στα δικαιώματά τους. Η πιο πρόσφατη παρέμβαση έγινε το 2016, όταν η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ κατάργησε ρύθμιση που προέβλεπε πως «η άσκηση της δραστηριότητας Ιδιωτικού Γραφείου Ευρέσεως Εργασίας (ΙΓΕΕ) και υποκαταστήματός του δεν μπορεί να εκχωρηθεί σε άλλο φυσικό ή νομικό πρόσωπο». Στην αιτιολογική έκθεση της τροπολογίας αναφέρεται ότι η ρύθμιση καταργήθηκε γιατί… «αφορούσε αδικαιολόγητο περιορισμό στο πλαίσιο της άσκησης της δραστηριότητας του Ιδιωτικού Γραφείου Ευρέσεως Εργασίας». Ακόμα, υπογράμμιζε ότι η κατάργησή της εντάσσεται στο συνολικότερο πλαίσιο παρεμβάσεων που αποσκοπούν «στην τόνωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, στην αύξηση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων (…) μέσω της απλούστευσης των διοικητικών διαδικασιών και της άρσης των εμποδίων στην παροχή υπηρεσιών».
Υπενθυμίζουμε επίσης το γεγονός ότι με το πολυνομοσχέδιο τον Μάη του 2017, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ενσωμάτωσε επίσης και την «απελευθέρωση» των ομαδικών απολύσεων, με βάση τις Οδηγίες της ΕΕ και τις σχετικές αποφάσεις του Δικαστηρίου της ΕΕ…
Εμπαιγμός των εργαζομένων και νομιμοποίηση της εργασιακής γαλέρας
Πριν λίγες μέρες, εξάλλου, το Ευρωκοινοβούλιο ενέκρινε Οδηγία που υποτίθεται ότι προστατεύει τα δικαιώματα των εργαζομένων που δουλεύουν σε μορφές προσωρινής απασχόλησης. Σε ό,τι αφορά τους ίδιους τους εργαζόμενους, πρόκειται για εμπαιγμό, γιατί η ίδια η μορφή εργασίας, η προσωρινή απασχόληση, χτυπά το δικαίωμα στη δουλειά με δικαιώματα, εκτός κι αν θεωρείται… «δικαίωμα» το να μην μπορεί ο εργοδότης «να απαγορεύει, να τιμωρεί ή να παρεμποδίζει τους εργαζόμενους από το να αναλαμβάνουν δουλειές από άλλες εταιρείες αν αυτές είναι εκτός του πλαισίου της απασχόλησης που έχει συμφωνηθεί με τον εργοδότη»!
Πέρα από τον εμπαιγμό που εξυπηρετεί κυρίως προπαγανδιστικούς λόγους, όπως π.χ. με την πρόβλεψη οι «ευέλικτα» εργαζόμενοι να… «λαμβάνουν γνώση» γραπτώς για την εργασιακή γαλέρα που τους περιμένει, οι βασικοί λόγοι μιας τέτοιας Οδηγίας έχουν και πάλι γνώμονα τα συμφέροντα των μονοπωλίων: Μεταξύ άλλων, η Οδηγία στοχεύει στη δημιουργία ενιαίων κανονιστικών πλαισίων σε όλα τα κράτη – μέλη, που διευκολύνουν τη δράση των πολυεθνικών επιχειρήσεων, και ταυτόχρονα θέλει να αντιμετωπίσει τα φαινόμενα αθέμιτου ανταγωνισμού που γεννούν οι διαφορετικοί κανόνες σε κάθε χώρα.
Χρυσαυγίτικη «τζίφρα» στο αντεργατικό τερατούργημα της ΕΕ
Έναν ακόμα αντεργατικό νόμο της ΕΕ, που νομιμοποιεί και γενικεύει τις «ελαστικές» μορφές απασχόλησης, τις συμβάσεις μηδενικών ωρών, τα δουλεμπορικά γραφεία, τις πολύμηνες δοκιμαστικές περιόδους, ψήφισαν οι ευρωβουλευτές της ναζιστικής – εγκληματικής Χρυσής Αυγής, καθ’ υπόδειξη των αφεντικών τους, των εφοπλιστών και των υπόλοιπων τμημάτων του κεφαλαίου που τους στηρίζουν.
Πρόκειται για την Οδηγία σχετικά με τους λεγόμενους «διαφανείς και προβλέψιμους όρους εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση», που εντάσσεται στον λεγόμενο «Ευρωπαϊκό Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων» και ψηφίστηκε τις προηγούμενες μέρες στο Ευρωκοινοβούλιο.
Τα μαντρόσκυλα των αφεντικών, άλλωστε, που μπαίνουν μπροστά για να καταργηθούν δικαιώματα των εργαζομένων, που στήνουν για λογαριασμό του κεφαλαίου δουλεμπορικά σε όλη την Ελλάδα για να ξεζουμίζουν οι εργοδότες Έλληνες και μετανάστες εργαζόμενους και που καταθέτουν τη μια πίσω απ’ την άλλη τις Ερωτήσεις τους σε Βουλή και Ευρωβουλή για τους εφοπλιστές και τα υπόλοιπα «χειμαζόμενα» τμήματα του κεφαλαίου, δεν θα μπορούσαν να μη δώσουν τη θετική τους ψήφο σε μια Οδηγία που δίνει το «πράσινο φως» στην εργοδοσία να εφαρμόζει και το αντεργατικό οπλοστάσιο της ΕΕ και των κυβερνήσεών της, ξεμπερδεύοντας με τα δικαιώματα των εργαζομένων, αρκεί οι τελευταίοι να «λαμβάνουν γνώση» γραπτώς για την εργασιακή γαλέρα που τους περιμένει.
Αυτό προβλέπει η κατάπτυστη Οδηγία της ΕΕ, που παρουσιάζεται μάλιστα και ως διασφάλιση κάποιων «ελάχιστων» για τους εργαζόμενους και δίνει το δικαίωμα στους εργοδότες να νομιμοποιούν κάθε πιθανή και απίθανη βάρβαρη μορφή εργασίας, όπως π.χ. τις «συμβάσεις μηδενικών ωρών», τα δουλεμπορικά και την «υπενοικίαση» των εργαζομένων, με στόχο, όπως χαρακτηριστικά λέγεται στην έκθεση, τη «διατήρηση της αναγκαίας ευελιξίας για τους εργοδότες, ώστε αυτοί να μπορούν γρήγορα να προσαρμόζονται στις μεταβολές των οικονομικών συνθηκών», να μπορούν δηλαδή να ξεζουμίζουν κατά το δοκούν τους εργαζόμενους, με την απογείωση της «ευελιξίας» και της έντασης της εκμετάλλευσης συνολικά. Και μάλιστα όχι μόνο σήμερα, αλλά και στο μέλλον, αφού όπως λέγεται: «Η πρόταση καλύπτει νέες μορφές απασχόλησης, τόσο αυτές που μας είναι ήδη γνωστές, όσο και αυτές που πρόκειται να αναδυθούν ως νέες»!
Απέναντι σε αυτά η Οδηγία παρουσιάζει προκλητικά ως «ελάχιστα δικαιώματα» για τους εργαζόμενους «τη δοκιμαστική περίοδο μέχρι 6 μήνες», τη «δυνατότητα δουλειάς και σε άλλο εργοδότη», δηλαδή τις δυο και τρεις δουλειές, τη δυνατότητα να ζητά άλλη εργασιακή σχέση από τον εργοδότη και αυτός να του αρνείται «αιτιολογημένα» και την κατάρτιση. Να σημειωθεί μάλιστα ότι η εφαρμογή της Οδηγίας δεν ισχύει για χιλιάδες εργαζόμενους, όπως π.χ. για όσους δουλεύουν με «διάρκεια εργασίας 12 ωρών το μήνα» (!), ενώ εξαιρεί επίσης οικιακούς βοηθούς αλλά και ναυτεργάτες.
Αυτό το αντεργατικό τερατούργημα ψήφισαν οι ευρωβουλευτές της ναζιστικής Χρυσής Αυγής, επιβεβαιώνοντας ότι οι «αντισυστημικές» κραυγές τους είναι για να καλύπτουν τις βρωμοδουλειές που φέρνουν σε πέρας για τα συμφέροντα των αφεντικών τους.
- Από τον “Ριζοσπάστη” της Πέμπτης 18/04/2019