Στις 23 Ιούνη συγκλήθηκε η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ για συζήτηση και έγκριση του Δοκιμίου Ιστορίας του Κόμματος (1918-1949). Στον «Ριζοσπάστη» της 1ης Ιούλη δημοσιεύτηκαν η Εισήγηση της ΚΕ στη Συνδιάσκεψη και οι Αποφάσεις της για την κομματική αποκατάσταση των Αρη Βελουχιώτη, Γιώργου Γιαννούλη και Γιώργου Γεωργιάδη.
Εκτοτε, μια πληθώρα άρθρων στον Τύπο και στο διαδίκτυο επικεντρώνονται στην κομματική αποκατάσταση του Βελουχιώτη και επιτίθενται στο ΚΚΕ.
Αρχικά, πρέπει να σημειωθεί ότι οι κομμουνιστές, σε αντίθεση με τους αστούς και οπορτουνιστές ιστορικούς και δημοσιολόγους, δεν αντιμετωπίζουν τα ιστορικά γεγονότα ως αποτέλεσμα της δράσης ηγετικών προσωπικοτήτων. Αντίθετα, αντιλαμβανόμενοι την Ιστορία ως «ιστορία ταξικών αγώνων», κρίνουν κάθε προσωπικότητα στο πλαίσιο του ιστορικού περιβάλλοντος που έδρασε, «ζυγίζουν» τη θετική και την αρνητική συνεισφορά της με μέτρο το κατά πόσο ανταποκρίθηκε στη διεκπεραίωση των ιστορικών καθηκόντων της εποχής της. Με αυτά τα κριτήρια το ΚΚΕ αντιμετωπίζει και τον Αρη Βελουχιώτη, όπως και τον Ζαχαριάδη, τον Στάλιν κ.ά.
Επίσης, πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι διαχρονικά το ΚΚΕ και ο Βελουχιώτης (όπως και ο Ζαχαριάδης, ο Μπελογιάννης κ.ά.) δέχονται επίθεση, άλλοτε άμεσα και χυδαία και άλλοτε από τους κατά καιρούς «υπερασπιστές» του Αρη, που τον χρησιμοποιούν ως πρόσχημα επίθεσης στο ΚΚΕ, ενώ ταυτόχρονα εξορκίζουν το πολιτικό σκεπτικό του. Εδώ και δεκαετίες, ποικιλώνυμοι αστοί και οπορτουνιστές ιστορικοί και δημοσιολόγοι με το ένα χέρι γράφουν εγκώμια για τον Βελουχιώτη και με το άλλο ξορκίζουν την ανάγκη συνέχισης του ένοπλου αγώνα του ΕΛΑΣ, με έπαθλο την εξουσία.
Στους προηγούμενους συγκαταλέγονται και τα troll του ΣΥΡΙΖΑ, που έχουν πλημμυρίσει το διαδίκτυο, παίρνοντας υπό την «προστασία» τους τον Αρη. Ασελγούν, όπως κάνουν και με τον Μπελογιάννη, τους 200 της Καισαριανής κ.ά. Πρόκειται για την κατάληξη των οπορτουνιστών, οι οποίοι από τη μια καμαρώνουν για τα κατορθώματά τους στην αστική διαχείριση (σύμπλευση με ΝΑΤΟ, Τραμπ, Ευρωπαϊκή Ενωση, ΣΕΒ κ.λπ.), ενώ από την άλλη χρησιμοποιούν την Ιστορία για να αποκρύψουν από το λαό ότι είναι πιστοί υπηρέτες της αστικής εξουσίας.
Από την άλλη, διαβάζουμε και το παρακάτω:
«Επομένως, ολότελα λάθος, μοιραίο και ασυγχώρητο η Συμφωνία της Βάρκιζας. (…) Και επομένως (το κορυφαίο και ανατρεπτικό), ότι μετά την αποχώρηση των χιτλερικών δυνάμεων από την κατεχόμενη Ελλάδα οι αντάρτες υπό την καθοδήγηση του ΚΚΕ όφειλαν να επελάσουν, να σκαρφαλώσουν στη λαϊκή εξουσία και να εφαρμόσουν τους νόμους του υπαρκτού σοσιαλισμού. (…) δηλαδή, η Ελλάδα ένα απίστευτο Ελντοράντο για κάθε κοπρίτη που από το πουθενά θα λάμβανε, ως τρόπαιο, μερίδιο από τη δημόσια περιουσία».1
Οι εργαζόμενοι, συμπεριλαμβανομένων αυτών που είχαν χύσει το αίμα τους στα χρόνια της Κατοχής, χαρακτηρίζονται «κοπρίτες» από τον αρθρογράφο, προκειμένου να δικαιώσει το καπιταλιστικό σύστημα που παράγει κοπρίτες μαζικά και στο διηνεκές.
Ισως να τον ξεπερνά σε αντικομμουνιστικό μένος (ίσως όχι) η εφημερίδα «Δημοκρατία», η οποία κάνει λόγο, ως συνήθως, για τον «σφαγέα Βελουχιώτη»2!
Βέβαια, η σχετική αρθρογραφία έχει «εμπλουτιστεί» με τα ακόλουθα:
- Το ΚΚΕ, αφού αποκατέστησε τον Αρη μόνο πολιτικά το 2011, προχωρά στην κομματική του αποκατάσταση, δίχως να έχουν προκύψει νέα τεκμήρια για τη συγκεκριμένη περίοδο3.
Πρώτον, το 2011, η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη που ενέκρινε τον Β’ Τόμο του Δοκιμίου Ιστορίας (1949-1968) ασχολήθηκε με τη Συμφωνία της Βάρκιζας, στο βαθμό που αυτή αποτέλεσε επίκεντρο της διαπάλης στα κομματικά Σώματα της περιόδου 1949-1968. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, προχώρησε στην πολιτική αποκατάσταση του Αρη.
Η πρόσφατη Πανελλαδική Συνδιάσκεψη διερεύνησε άλλη ιστορική περίοδο. Εξέτασε τη λειτουργία, τη δράση και τη στρατηγική του Κόμματος και στη διάρκεια της κρίσιμης δεκαετίας του 1940. Η εξέταση αυτής της κρίσιμης περιόδου στηρίχτηκε στο αποκατεστημένο Αρχείο του ΚΚΕ, σε άλλες αρχειακές πηγές και βιβλιογραφία. Ανάμεσα σε πολλά άλλα, η εξέταση οδήγησε τεκμηριωμένα στο συμπέρασμα ότι η υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας προκάλεσε αντιδράσεις σε όλο το εύρος του Κόμματος. Οι αντιδράσεις αυτές πιστοποιούνται για παράδειγμα από τα 20.000 – 25.000 μέλη του που διαγράφτηκαν μετά τη Βάρκιζα4, από άλλους που έφυγαν από το Κόμμα, από μερικούς χιλιάδες πρώην αντάρτες που βγήκαν στο βουνό για να γλιτώσουν από την τρομοκρατία που εξαπέλυσαν οι ένοπλες δυνάμεις της αστικής εξουσίας, από τη διαπάλη για τη Βάρκιζα που ξέσπασε στο Μπούλκες (η οποία πρώτη φορά εξετάζεται μέσα από τεκμήρια).
Συγκεκριμένα στο Μπούλκες, αντιδράσεις για την Βάρκιζα υπήρξαν από καπετάνιους του ΕΛΑΣ, όπως οι Νίκος Ξυνός (Σμόλικας), Βασίλης Γκανάτσιος (Χείμαρρος), Β. Ραφτούδης, Διονύσης Γκουγκούσης (Καραντάου), Νίκος Χατζηνικολάου (Μαύρος) κ.ά. Επίσης, από το Τέτοβο έφυγαν ο Γιώργης Χουλιάρας (Περικλής) και άλλοι μαυροσκούφηδες του Αρη, προκειμένου να τον συναντήσουν στην Ελλάδα και από το Κουμάνοβο ο Γιώργος Γεωργιάδης μαζί με δύο αντάρτες. Οι προηγούμενοι συνελήφθησαν από τις γιουγκοσλαβικές αρχές και στάλθηκαν στο Τέτοβο. Υπενθυμίζεται ότι όλοι οι παραπάνω ανεξαίρετα ανέλαβαν στη συνέχεια καθοδηγητικές ευθύνες στον ΔΣΕ.
Οι αντιδράσεις στη Βάρκιζα δεν βρήκαν διέξοδο έκφρασης και ουσιαστικής συζήτησης στα κομματικά όργανα. Κι αυτό, γιατί το ΠΓ, εγκλωβισμένο στις αντιφάσεις της στρατηγικής και της τακτικής που είχε γενικότερα διαμορφωθεί, θεωρούσε τη Βάρκιζα μονόδρομο και ως εκ τούτου επιζήμια την εκ νέου συζήτηση για αυτή στα συλλογικά όργανα, πολύ περισσότερο για την αναθεώρησή της. Αυτό το συμπέρασμα προκύπτει και από τη βαθύτερη εξέταση των σχέσεων του ΚΚΕ πρωταρχικά με τα ΚΚ Σοβιετικής Ενωσης και Βουλγαρίας και ερμηνεύει σε μεγάλο βαθμό γιατί το Πολιτικό Γραφείο ή η Κεντρική Επιτροπή δεν συνεδρίασαν για κρίσιμα ζητήματα.
Υπό αυτό το πρίσμα, η κίνηση Βελουχιώτη ήταν μέρος (βέβαια, το πιο δυναμικό) μιας γενικότερης κατάστασης, η οποία τραυμάτισε τη συλλογική λειτουργία σε όλη την κλίμακα (και στον περίγυρο) του Κόμματος.
Με βάση τα προηγούμενα, κρίθηκε απαραίτητη και η κομματική αποκατάσταση του Βελουχιώτη, που συμβολίζει την αποκατάσταση όλων όσοι αντέδρασαν στη Βάρκιζα. Ετσι και αλλιώς, η ορθότητα της πολιτικής τους άποψης επιβεβαιώθηκε στην πράξη και από το γεγονός ότι σύντομα απλώθηκε η ένοπλη πάλη, που κατέληξε στη δημιουργία του Δημοκρατικού Στρατού.
Δεύτερον, η εξέταση της συλλογικής λειτουργίας ενός ΚΚ και συγκεκριμένα του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού, ειδικότερα σε κρίσιμες περιόδους της ταξικής πάλης, αποτελεί βασικό στοιχείο για την αποτίμηση της πορείας του και μόνο από μικροαστούς ή υποκριτές μπορεί να κατανοηθεί ως κριτική με το «καταστατικό στο χέρι»5. Βέβαια, η συγκεκριμένη άποψη είναι συμβατή με το πώς ο συγκεκριμένος και άλλοι αντιλαμβάνονται τη λειτουργία της εσωκομματικής δημοκρατίας. Θεωρούν το φραξιονισμό ως θεμιτή επιλογή, στην οποία έχουν εντρυφήσει και γι’ αυτό επιδοκιμάζονται από τον ΣΥΡΙΖΑ και την εφημερίδα του, την «Εφημερίδα των Συντακτών».
- Ισχυρίζονται διάφοροι ότι το ΚΚΕ λειτουργεί ως ρωμαιοκαθολική Εκκλησία που αποκαθιστά και αγιοποιεί μετά θάνατον, ανάλογα με τις εκάστοτε σκοπιμότητες του και τις ανάγκες της προπαγάνδας του6.
Πρώτον, όσοι προσπαθούν να διαμορφώσουν μια τέτοια εικόνα είναι οι ίδιοι που παλεύουν να μας πείσουν για την ορθότητα της μεταφυσικής τους πεποίθησης ότι ο καπιταλισμός είναι ο τελευταίος σταθμός στην Ιστορία της ανθρωπότητας και συνεπώς η ταξική πάλη είναι όχι μόνο αχρείαστη, αλλά και καταστρεπτική. Είναι οι ίδιοι που θεωρούν αξιώματα τα αστικά επιχειρήματα που διαμορφώθηκαν πριν από αιώνες. Είναι όσοι έχουν συμφέρον από τη διατήρηση της σημερινής τάξης πραγμάτων, της ταξικής αδικίας και εκμετάλλευσης και των ιμπεριαλιστικών πολέμων. Είναι όσοι θέλουν να πείσουν την εργατική τάξη και τις υπό εκμετάλλευση μάζες ότι δεν έχουν να μάθουν τίποτα από την Ιστορία των αγώνων τους. Είναι όσοι επιχειρούν συστηματικά να αποσιωπήσουν τις στιγμές κορύφωσης της ταξικής πάλης και, όταν αυτό δεν είναι δυνατό, επιχειρούν να τις διαστρεβλώσουν, να τις δυσφημήσουν, να τις κατασυκοφαντήσουν. Αυτό φανερώνει και η σταθερή επιμονή του Μαραντζίδη και άλλων να ασχολούνται με την Ιστορία της δεκαετίας του 1940.
Στον αντίποδα, το ΚΚΕ θεωρεί ότι η εξέταση της Ιστορίας της ταξικής πάλης στη χώρα μας και διεθνώς συνιστά προϋπόθεση για την άντληση συμπερασμάτων. Δεν αντιμετωπίζει την Ιστορία του ως «νεκρό γράμμα», αλλά ως ακριβοπληρωμένη με αίμα και θυσίες πείρα, η οποία τόσο δικαιώνεται, όσο περισσότερο συμβάλλει στη σημερινή πάλη.
Δεύτερον, λόγω όσων ειπώθηκαν ήδη, το ΚΚΕ όχι μόνο δικαιούται, αλλά πολύ περισσότερο οφείλει να αποτιμά την Ιστορία του και για να μην αφήσει τα θύματα της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων βορά στις χαλκεύσεις και τις προσβολές της δήθεν αντικειμενικής αστικής ιστορίας. Η ιστορική αποτίμηση της πορείας του ΚΚΕ επιχειρείται με γνώμονα τα συμφέροντα και τους πόθους της συντριπτικής κοινωνικής πλειοψηφίας. Είναι αντικειμενική γιατί προσανατολίζεται από την ανάγκη της σημερινής εποχής, που εγκαινιάστηκε με την Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση, δηλαδή από την ανάγκη για την επαναστατική ανατροπή της καπιταλιστικής εξουσίας.
- Δημήτρης Δανίκας, «Ο “κόκκινος προδότης” και οι ενοχές της Αριστεράς», «Πρώτο Θέμα», 1-7-2018.
- «Γιατί το ΚΚΕ έπειτα από 73 χρόνια “καθάρισε” τον Αρη Βελουχιώτη», «Δημοκρατία», 1-7-2018
- Γιώργος Πετρόπουλος, «Οι αποκαταστάσεις στελεχών του ΚΚΕ», «Εφημερίδα των Συντακτών», 2-7-2018.
- Αρχείο ΚΚΕ – Εγγραφο 542286.
- Γ.Π. , «Με το καταστατικό», «Εφημερίδα των Συντακτών», 2-7-2018.
- Νίκος Μαραντζίδης, «Ο Βελουχιώτης και η Εκκλησία του σταλινισμού», protagon.gr, 27-6-2018 και Δημήτρης Δανίκας, «Ο “κόκκινος προδότης” και οι ενοχές της Αριστεράς», «Πρώτο Θέμα», 1-7-2018.
Του Κώστα ΣΚΟΛΑΡΙΚΟΥ*
Ο Κ. Σκολαρίκος είναι μέλος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ
ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΠΑΝΟΥ ΤΣΑΡΟΥ
Η «δήλωση μετανοίας» του Άρη και η αλήθεια
Μια συγκλονιστική γραπτή μαρτυρία βασισμένη σε αφήγηση του καπετάν Διαμαντή
Το τελευταίο διάστημα παραδόθηκε στο Αρχείο του ΚΚΕ ένα συγκλονιστικό κείμενο. Συγγραφέας του είναι ο Πάνος Τσαρός από τη Στυλίδα, παλαίμαχος κομμουνιστής και στέλεχος του Κόμματος, ο οποίος δεν βρίσκεται πια στη ζωή. Η αξιοπιστία του συγγραφέα, καθώς και των άλλων προσωπικοτήτων που επικαλείται (καπετάν Διαμαντής, Θανάσης Τσαρός – Γαβριώτης κ.ά.), δίνει στο κείμενο την αξία ντοκουμέντου, παρότι αυτό αποτελεί προσωπική του μαρτυρία.
Το κείμενο του σ. Π. Τσαρού αφορά στην περιβόητη «δήλωση μετανοίας» του Αρη Βελουχιώτη, όταν ήταν πολιτικός κρατούμενος το 1939 στην Κέρκυρα, και έρχεται να αναδείξει τον πραγματικό λόγο και τις συνθήκες μέσα στις οποίες ο Αρης «αποκήρυξε» τότε «τον κομμουνισμό». Ρίχνοντας φως σε άγνωστες πλευρές της υπόθεσης, ο συγγραφέας ανατρέπει τα περί δήλωσης του Αρη, που οι μεν κομμουνιστές αντιμετωπίζουμε επί δεκαετίες με λύπη και αμηχανία (κάποτε και επικρίνοντας τον καπετάνιο του ΕΛΑΣ), οι δε αντικομμουνιστές την επισείουν χαιρέκακα, προκειμένου να πλήξουν το ηθικοπολιτικό κύρος του ΚΚΕ.
Σχετικά με τους τελευταίους (και έχοντας μεγάλη πείρα από τους αντικομμουνιστές σε όλη τη διαδρομή του) ο Πάνος Τσαρός έγραψε: «… Από εδώ θα βγούνε ορισμένα σωστά συμπεράσματα (…) για τις σκόπιμες διαστρεβλώσεις που θέλουν να παρουσιάσουν ορισμένοι αντικομμουνιστές – αντιμαρξιστές, όχι για να βοηθήσουν το ΚΚΕ και τη γνήσιά του ιστορία, αλλά να βοηθήσουν την αντίδραση για να το συκοφαντεί, να διασπά την ενότητά του, να παραποιεί τα γεγονότα, να διαστρεβλώνει την αλήθεια για την ιστορία του».
Σε τι αφορούσαν τα προηγούμενα, που ο Π. Τσαρός θέλησε να ξεκαθαρίσει με το κείμενό του; Αφορούσαν στα γεγονότα που, όπως έγραψε, «μας αφηγήθηκε ο Διαμαντής, παρουσία του Πελοπίδα, του Βλαχάβα και του Θ. Γκουζέλου, όταν ανταμώσαμε στο σπίτι μας το Δεκέμβρη του 1946, στην περίοδο του ΔΣΕ». Δηλαδή, στο γεγονός ότι ο Αρης Βελουχιώτης, όντας κρατούμενος στην Κέρκυρα, υπέγραψε «δήλωση μετανοίας» κατ’ εντολήν του Μιχάλη Τυρίμου.
Οπως είπε ο Τυρίμος στον Βελουχιώτη, εφάρμοζε σχετική εντολή του Ν. Ζαχαριάδη. Η «εντολή» συνίστατο στην ανάγκη να βγει ο Αρης από τη φυλακή, για να συμβάλει στην ανασυγκρότηση του ΚΚΕ, που η δικτατορία Μεταξά είχε πλήξει, έχοντας συλλάβει πλειάδα στελεχών του και αποδιαρθρώσει τις Κομματικές Οργανώσεις του. Γι’ αυτό και χρειαζόταν να υπογράψει ο Αρης μια εικονική δήλωση μετανοίας!…
Ο Αρης πειθάρχησε στην «εντολή», αφού εντολέας, όπως του ειπώθηκε, ήταν ο Ζαχαριάδης, ενώ ο Τυρίμος που τη «μετέφερε» ήταν μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και βουλευτής του Παλλαϊκού Μετώπου. Σε κάθε περίπτωση, ο Αρης δεν μπορούσε παρά να τη θεωρήσει ως εντολή του Ν. Ζαχαριάδη, μην γνωρίζοντας βέβαια ότι τέτοια εντολή δεν υπήρχε.
Εδώ χρειάζεται να αναφερθεί ότι, το ίδιο διάστημα που υπέγραψε ο Αρης τη «δήλωση μετανοίας» (8 Ιούνη 1939) και μια άλλη συμπληρωματική της πρώτης (27 Ιούνη 1939), υπέγραψε δήλωση μετανοίας (Ιούνης 1939) και ο ίδιος ο Μιχ. Τυρίμος.1 Ομως, η δήλωση του Τυρίμου δεν ήταν εικονική, ήταν πραγματική. Κι όταν βγήκε από τις φυλακές της Κέρκυρας, μετά από ένα διάστημα πρωτοστάτησε στην ίδρυση της λεγόμενης «Προσωρινής Διοίκησης».
Επρόκειτο για ένα όργανο της Ασφάλειας του Μανιαδάκη, που παρουσιαζόταν ως καθοδηγητικό όργανο του ΚΚΕ, εκδίδοντας ταυτόχρονα και πλαστό «Ριζοσπάστη». Ετσι, οι κομμουνιστές βρέθηκαν μπροστά σε δύο καθοδηγητικά όργανα και σε δύο «Ριζοσπάστες». Το ένα ήταν η λεγόμενη «Παλιά ΚΕ», συνέχεια της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος, που αποτελούνταν από τίμια στελέχη του Κόμματος και που συνέχιζε να τυπώνει τον γνήσιο «Ριζοσπάστη». Το άλλο όργανο – στο οποίο είχαν εμπλακεί και τίμιοι κομμουνιστές, δίχως να το καταλαβαίνουν, φυσικά – είχε καθοδηγητικό νου τον Τυρίμο, δηλαδή τον Μανιαδάκη και τους ασφαλίτες Παξινό, Χαραλαμπίδη κ.ά.
Ο Διαμαντής, λοιπόν, «μας αφηγήθηκε όλη την υπόθεση του Τυρίμου»,έγραψε ο Π. Τσαρός. Και αναφέρει ότι ο Διαμαντής, ανάμεσα σε άλλα, διηγήθηκε ότι κατ’ εντολήν του Τυρίμου (που επικαλούνταν τον Ζαχαριάδη) υπέγραψαν δηλώσεις και άλλοι κρατούμενοι. Οσον αφορά τη «δήλωση» του Αρη, ο Διαμαντής τόνισε:
«Μια τέτοιου είδους εντολή είναι και για τον Θανάση Κλάρα (Αρη) που ποτέ δεν είχε δοθεί, που αργότερα έγινε αντιληπτό από τον Κλάρα, όταν προσπάθησαν να τον δέσουν με την “Προσωρινή Διοίκηση”, αλλά ήταν πλέον αργά, εδώ το επιβεβαίωσε [ο Τυρίμος] στην ανάκριση που του έκανε ο Βελουχιώτης, ότι τον είχαν εξαπατήσει και αυτόν, καθώς και άλλα στελέχη. Για αυτό και η αγανάκτηση του Αρη ήταν δικαιολογημένη».
«Στην ηγεσία του ΚΚ αυτή η υπόθεση έγινε γνωστή από έκθεση που είχε κάνει ο Διαμαντής με τον Γαβριώτη [Θανάση Τσαρό] και δόθηκε στο ΠΓ και προσωπικά στον Ιωαννίδη», γράφει ο Πάνος Τσαρός.
Σημειώνεται ότι αυτή η έκθεση δεν έχει βρεθεί στο Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ.
Πώς ο Τυρίμος έπεσε στα χέρια του ΕΛΑΣ
Στη διάρκεια της Κατοχής, ο Τυρίμος πέρασε στην υπηρεσία της Γκεστάπο, η οποία τον «δραπέτευσε» στη Μέση Ανατολή, όπου έγινε διπλός πράκτορας (της Γκεστάπο και της Ιντέλιντζενς Σέρβις). Μετά την απελευθέρωση, ήρθε στην Ελλάδα, όντας στην υπηρεσία των Αγγλων.
Τα παραπάνω αναφέρει στο κείμενό του ο Π. Τσαρός. Ας δούμε πώς περιγράφει ο ίδιος τα σχετικά με τη σύλληψη του Τυρίμου, στα οποία ήταν ένας από τους πρωταγωνιστές.
Μετά τη Συμφωνία της Καζέρτας, όπως δείχνουν τα γεγονότα που ακολουθούν, αντιπροσωπεία του ΕΛΑΣ και της Πολιτοφυλακής πήγε στο ξενοδοχείο «Παλίρροια» της Χαλκίδας, όπου είχε εγκατασταθεί η αγγλική διοίκηση, και ζήτησε από τον Αγγλο ταγματάρχη να παραδώσει στον ΕΛΑΣ 40 ταγματασφαλίτες, που αποδεδειγμένα είχαν πάρει μέρος σε εγκλήματα κατά του λαού. Επικεφαλής της αντιπροσωπείας ήταν ο Γιώργος Βρεττάκος, παλιό κομματικό στέλεχος, Ακροναυπλιώτης και διοικητής της Ανωτέρας Διοίκησης Αττικο-Βοιωτίας – Εύβοιας της Πολιτοφυλακής.
Στο ξενοδοχείο «Παλίρροια», όπου ο Αγγλος ταγματάρχης προθυμοποιήθηκε να τους κεράσει, τους καφέδες σερβίρισε ντυμένος με στολή μάγειρα «μιλώντας άριστα τα ελληνικά» ο Μ. Τυρίμος. «Ο Βρεττάκος αμέσως γνώρισε το πρόσωπο αυτό του μάγειρα και ο μάγειρας γνώρισε τον φιλοξενούμενο επισκέπτη, αλλάζοντας μόνο ματιά χωρίς να δώσουν παραπέρα γνωριμία. Μόλις έφυγε ο μάγειρας (…) ο Βρεττάκος άρχισε να ρωτάει τον ταγματάρχη, πώς βρέθηκε στο συμμαχικό στρατό ο μάγειρας αυτός και ποιος είναι, και πώς λέγεται. Ο Εγγλέζος ταγματάρχης ταράχτηκε και άρχισε να λέει: Ο μάγειρας είναι Κύπριος λέγεται Γεωργιάδης και τον στείλανε από το επιτελείο τους (…) Είναι πάρα πολύ καλός μάγειρας. Ο Βρεττάκος (…) με αγριεμένο ύφος λέει στον ταγματάρχη από αυτή τη στιγμή ο μάγειράς σου συλλαμβάνεται και να τον φωνάξεις αμέσως εδώ να τον περιλάβει η φρουρά μας».
Μπροστά στην επιμονή του Βρεττάκου, ο ταγματάρχης φώναξε τον Τυρίμο και ακολούθησε ο εξής διάλογος με τον Βρεττάκο:
«Βρεττάκος – Νόμισες αλλάζοντας το επίθετό σου και τα αφεντικά σου θα χάσουμε τα ίχνη σου; (…) Είσαι προδότης του λαού και τη ζημιά που έχεις κάνει στο Κόμμα και στο κίνημα ήρθε η ώρα να τα πληρώσεις (…) Γεωργιάδης (Τυρίμος) – Γιώργη εγώ δεν πρόδωσα κανέναν, από το 1939 που απολύθηκα από την φυλακή έφυγα στην Αίγυπτο και ήρθα τώρα (…) δουλεύω για ένα κομμάτι ψωμί. Βρεττάκος: Θα τα πούμε όχι εδώ, αλλά με τα θύματά σου (…) σε αυτούς θα δώσεις λόγο».
Ο Αγγλος ταγματάρχης αντέδρασε, όμως κατάλαβε την αποφασιστικότητα του ΕΛΑΣ και τελικά δέχτηκε να διατεθεί ένα δωμάτιο, όπου ο ΕΛΑΣ έκλεισε τον Τυρίμο φρουρούμενο, ενώ το ξενοδοχείο είχε ήδη περικυκλωθεί από ένα ΕΛΑΣίτικο τάγμα. Στη συνέχεια, ο Τυρίμος οδηγήθηκε στη διοίκηση Πολιτοφυλακής. Εκεί ήρθε τηλεφωνική διαταγή από τον Αρη Βελουχιώτη, να μεταφερθεί αμέσως ο Τυρίμος στη Θήβα, όπως και έγινε.
Ο Πάνος Τσαρός γράφει:
«Είχα την τύχη να βρεθώ στην φρουρά με επικεφαλής τον Θανάση Γαβριώτη [Θανάση Τσαρό] που συνοδεύσαμε τον Τυρίμο μέχρι τη Θήβα».
Στη Θήβα ανέκριναν τον Τυρίμο οι Αρης, Διαμαντής και Αχιλλέας. Από την ανάκριση προέκυψαν και οι δύο εκθέσεις του Τυρίμου, που βρίσκονται στο Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ. Σε αυτές ο Τυρίμος εξηγεί αναλυτικά το ρόλο που έπαιξε ο ίδιος και άλλοι πράκτορες της Ασφάλειας στη συγκρότηση της «Προσωρινής Διοίκησης».
Το κείμενο του Πάνου Τσαρού πλουτίζει την ιστοριογραφία της περιόδου 1939 – 1945.
Σημείωση:
- Ο Μιχάλης Τυρίμος στη δήλωση μετανοίας του δηλώνει «μέλος του Πολιτικού Γραφείου της ΚΕ του ΚΚΕ». Είναι γεγονός ότι ο Τυρίμος εκλέχτηκε στην ΚΕ του Κόμματος στο 5ο και 6ο Συνέδριό του. Δεν έχουμε βρει μέχρι σήμερα κανένα στοιχείο που να αναφέρει ότι μετά το 6ο Συνέδριο ο Τυρίμος προσελήφθη στο ΠΓ.
Του Μάκη ΜΑΪΛΗ*
*Ο Μ. Μαΐλης είναι μέλος της ΚΕ και υπεύθυνος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ